Toneelteksten
De voorstellingen bij theatergroep “Spectrum” kwamen tot stand door improvisatie en discussie. De discussie en improvisaties werden verwerkt tot scènes en de scènes werden toneelstukken. Het schrijven van eigen toneelteksten vindt daar zijn oorsprong.
De toneelteksten van Koos Dam moeten op de één of andere manier een verbinding hebben met zijn eigen leven. De behandelde thema’s komen voort uit interesse in- en of verontwaardiging over -bepaalde maatschappelijke gebeurtenissen. De vorm en de verpakking wisselen. De ene keer is die vorm realistisch en dan weer poëtisch. In “LINQUENDA” zijn bijvoorbeeld twee gedichten verwerkt, hier komen poëzie en realisme samen. “SISTERS” daarentegen is realistisch maar kent 3 toneel vormen; speelscènes, reflecterende scènes en monologen interieur van de personages. Alle stukken zijn met succes ten tonele gebracht. Ben je geïnteresseerd in één van de teksten neem dan contact op Koos Dam. Schrijven in opdracht behoort tot de mogelijkheden.
Het overzicht hieronder geeft de door Koos Dam geschreven toneelstukken weer.
De dader zit op school (1982)
Jeugdtoneel. Op een middelbare school ontstaat rumoer omdat er copy, voor de schoolkrant, wordt gestolen.
Duur 60 minuten.
Uitgeverij De Toneelcentrale Bussum.
Ten noorden van de hand
Een jubileum uitgave: Arnhemse Schouwburg. In dit boek zijn een aantal toneelteksten van Koos Dam opgenomen.
ISBN 90-9000-483-1
Steen (1996)
Bewerking van de door Wim Busink hertaalde “ELCKERLYC” (de gang van iedereen). Project STEEN is een in boekvorm uitgebrachte toneelvoorstelling. Alles was klaar om te gaan repeteren maar de gemeente Rheden verbood de voorstelling. Dit in het "IJssel festival" geprogrammeerde project is daarom in boekvorm uitgebracht.
ISBN 90-803504-1-9
En-En (2010)
Een tragedie over het leven tussen weten en vergeten. De titel verwijst enerzijds naar “Nomen Nescio” en anderzijds naar de twee werelden waar mensen zich tussen bewegen die langzaam de grip op het bestaan verliezen.
Duur 60 minuten.
Première 10 januari 2013
LINQUENDA (2018)
Een oude man probeert zijn laatste verjaardag te vieren, dat moet toch lukken zou je zeggen. Linquenda komt uit het latijn en betekend zoiets als; eens zullen wij dit huis, deze grond en deze geliefden moeten verlaten.
Duur 20 minuten.
Première 8 november 2018
SISTERS (2019)
Twee zusjes, met een gezamenlijk verleden, wonen na hun vrijlating uit het klooster in één en hetzelfde huis. Met hun aanwezigheid herinneren ze elkaar constant aan dat verleden en komen ze nooit meer los van hun geschiedenis. Ze kunnen niet zonder maar ook niet met elkaar.
Duur 50 minuten.
Première 22 mei 2019
Bekijk hier de lopende projecten.
De meeste films die Koos Dam in de loop der jaren heeft gemaakt waren praktijkoefeningen voor leerlingen van de ArtEZ toneelschool en stonden in het kader van zijn les "spelen voor de camera". Om het één en ander goed te kunnen beoefenen en om de student zo goed mogelijk voor te bereiden op zijn taak, binnen de beroepspraktijk, was het nodig zo dicht mogelijk die beroepspraktijk te benaderen. De meeste films kwamen tot stand in het derde of vierde studie jaar.
Bij het eigen werk speelden zowel afgestudeerden als in de praktijk werkzame acteurs naast toenmalige leerlingen de rollen. Bij die projecten was het doel cinema te maken zonder dat er een leerdoel aan ten grondslag lag.
Rond 2000 is Koos Dam gestart met het oprichten van DAFFA (Dutch Academy For Film Acting) om zo een mogelijkheid te creëren, voor acteurs, om ook na hun studie zich verder te bekwamen in het spelen voor de camera. Dat plan heeft het niet gehaald vanwege de hoge kosten. Binnen het huidige leerplan van de ArtEZ toneelschool zijn de uitgangspunten en de lesopbouw van DAFFA overgenomen en vormen ze nu de leidraad voor de camera-acteer-lessen.
Stills uit "Play Time"
Werk in opdracht
| Scholing PTT - (1990) | Met o.a. Ria Ruiter, Richard Gonlag, Caroline Almekinders, Michiel Nooter. |
| Voor het blok - (1991) | Met o.a. Kuno Bakker, Arthur Hartong, Judith Brokking, Geert Thijssens. |
| Scarabee - (1992) | Met o.a. Hendriktje Ruiter, Gillis Biesheuvel. |
| Interrail - (1993) | Met o.a. Linda Olthof, Inge-jan Ligthart Schenk. |
| En wil mij niet vergeten - (1993) | Met o.a. Nanette Edens, Jorn Heijdenrijk. |
| De zaak - (1995) | Met o.a. Jan Kruit, Rutger Kroon, Caroline Almekinders. |
| Kleiduif - (1995) | Met o.a. Peter Bolhuis, Gré Koerse, Rian Gerritsen. |
| Doorzetten - (1995) | Met o.a. Pieter Loef, René van Zinnicq Bergmann. |
| 't Went - (1996) | Met o.a. Anita Donk, Maria Kraakman, Rick Hendriks. |
| Sport - (1996) | Met o.a. Nartan Meerlo, Thomas Oerlemans. |
Eigen werk
| Hé Joe - (1982) | Met Joop van der Linden. |
| Time Code - (1982) | Met o.a. Hajo Bruins, Ruurt de Maesschalck, Huub Hanssen. |
| Over-Weg - (1989) | Met o.a. Hajo Bruins, Caroline Almekinders, Brenda Hauer. |
| Over-Stappen - (1994) | Met o.a. Wannie de Wijn, Caroline Almekinders, Gees Linnebank. |
| Chateau de Maulmont - (1995) | Informatief programma. |
| Over-Leven - (1997) | Met o.a. Fleur Renes, Caroline Almekinders. |
| Vuur in de sneeuw - (1997) | Met o.a. Marijke Schermer, Jasper van Overbruggen. |
| Elementen - (1998) | Met o.a. Romana Vrede, Thomas Oerlemans, Sjaak Hartog. |
| De Beer - (1998) | Met o.a. Romana Vrede, Sjaak Hartog. |
| Narkoze - (1999) | Met o.a. Nartan Meerlo, Koos Dam. |
| Foute Genen - (2000) | Met o.a. Arie Rustenburg, Lard Adrian, Eric van der Donk. |
| De Nieuwe Wereldorde - (2001) | Met o.a. Aafke Buringh, Saskia Bonarius. |
| Kess - (2001) | Met o.a. Arie Rustenburg, Nienke Römer. |
| Watte - (2007) | Met o.a. Roland Haufe, Judith van de Berg. |
| 3/4 - (2009) | Met o.a. Chiem Vreeken, Hanne Struyf. |
Aanvullend anders
| Assefeest. Regie: Ramon Gieling. |
Rol: Buschauffeur/vader. |
| Bij wijze van gezegde. Regie Eric Velthuis. |
TV serie VPRO. Rol: Dikbuik indiaan. |
| Meneer Vis en Mevrouw Vogel. Regie: Arno Kranenborg. |
TV serie VPRO. Rol: Stem van Meneer Vogel. |
| Rijnkade 2. | TV serie Omroep Gelderland. Rol: Barkeeper. |
| Lepporrello. Regie: Norbert te Hall. |
TV serie VPRO. Spelbegeleiding. |
Camera en/of montage voor anderen
| Koninkrijk der Aarde - (1986) Regie: Helmert Woudenberg. |
Met Wieger Woudsma, Nanette Edens. |
| De teerling is geworpen - (1987) Regie: Christiaan Nortier. |
Met o.a. Loes Wouterson, Sandrien Lammers. |
| Een vleug van Honing - (1988) Regie: Bram van Erkel. |
Met o.a. Wim Bouwens, Robert van Leeuwen. |
| Bruid in de Morgen - (1990) Regie: Anne Buurma. |
Met o.a. Jobst Schnibbe, Caroline Almekinders. |
| Celine van Houten - (1994) Regie: Johanna ter Steege. |
Met o.a. Brechtje Kraan, Vincent van den Berg. |
| Verweer - (1994) Regie: Anne Buurma. |
Met o.a. Lot Lohr, Marike van Weelden, Stefan de Walle. |
| Het Onderzoek - (1997) Regie: Farideh Fardjam. |
Met o.a. Trudi Klever, Pauline Kalker. |
| Oog - (1998) Regie: Anne Buurma. |
Met o.a. Machteld Stolte, Tineke Haverkamp. |
| Quiet Storms - (2002) I.s.m. Henk v/d Giessen. |
Met o.a. Ilse Ott, Wouter van Oord. |
| Thebe - (2008) Regie: Caroline Almekinders. |
Met Michiel Bijmans, Steven Stavast. |
Stills uit verschillende films
Bekijk hier de lopende projecten.
Toneelregie.
Bij de regie van Koos Dam staat voorop dat de toeschouwer meegenomen wordt in het spel/de voorstelling. Ook al is de vorm episch, absurd, surrealistisch of gebaseerd op beweging dan nog moet het de toeschouwer uitnodigend verpozen en hem beroeren. Daarvoor is het nodig dat de acteur: -gelooft in zijn rol, -in het hier en nu is, -weet wat hij zegt en vooral waarom hij het zegt. De meer technische vaardigheden zoals; stem en beweging zijn vanzelfsprekend. Mise-en-scène, tekstkennis en vertrouwen in het tegenspel zijn de bouwstenen voor de acteur tijdens de uitvoering. Enerzijds houdt Koos van “kermistoneel”, zoals hij dat zelf noemt; er moet veel te zien zijn en de toeschouwer moet ogen tekort komen, zonder dat de focus verloren gaat. En anderzijds houdt hij van de verstilde intieme momenten op het toneel, zeker wanneer de rolbezetting klein is. Alles staat den dienste van -de vertelling, -de gekozen vorm, -betekenis en -interpretatie. Samenvattend kun je zeggen dat het hem gaat om geloofwaardigheid, levendigheid en theatraliteit op het toneel.
Koos Dam regisseert sinds 1971 toneelstukken variërend van toneelregie bij theatergezelschappen, projecten met toneelschoolstudenten tot festivals. Een overzicht van zijn werk is op deze pagina te lezen.
1971 - Mijn huis is mijn cel.
Auteur: P. Mühren.
1976 - Onbezonnen.
Auteur: Koos Dam.
1982 - De dader zit op school.
Auteur: Koos Dam.
1983 - En nooit weerom
Auteur: Koos Dam.
1986 - De wonder klok van Victor Salut.
Onderwijzerstoneel.
1987 - De koning die zo graag clown wilde zijn.
Auteur: Wim Burkunk.
1987 - Toneelproject.
I.s.m. Wieger Woudsma.
1989 - Minoes.
Adaptatie “Minoes” Annie M.G. Schmidt.
1990 - Lach en Traan.
Auteur: Koos Dam.
1991 - Ik de ander en ik.
Auteur: David Mamet. Vertaling van 'All Man are Whores'.
1994 - Stuurboord.
Auteur: Koos Dam. IJsselfestival. Theatrale boottocht over de IJssel.
1995 - Midzomernachtsdroom.
Auteur: William Shakespeare.
1995 - Openingsact.
Studierichting Enschede.
1996 - Steen.
Bewerking: Koos Dam. IJsselfestival. Hertaling Elckerlic door Wim Busink.
1996 - Opening HTS.
Faculteit autotechniek Arnhem.
1998 - De koning van Katoren.
Muzikale en gezongen toneeladaptatie van het gelijknamige boek van Jan Terlouw.
2000 - De nieuwe wereldorde.
Auteur: Harold Pinter.
2001 - De nieuwe kleren van de keizer.
Toneelbewerking van het sprookje van Hans Christiaan Andersen.
2002 - Clownsproject.
I.s.m. Jacqueline Kaptein.
2002 - De beer.
Auteur: Anton Tsjechov.
2002 - Op volle zee.
Auteur: Slawomir Mrożek.
2002 - De wonder klok van Victor Salut.
Onderwijzerstoneel.
2003 - Het hart van Herman.
Auteur: Haye v.d. Heyden.
2003 - De kleine prins.
Auteur: Antoine de Saints-Exupéry. Toneelbewerking van het gelijknamige boek.
Project met toneelschoolstudenten.
2004 - Bewonderland.
Toneelbewerking van "Alice in Wonderland".
Project met toneelschoolstudenten.
2004 - Midzomernachtsdroom.
Auteur: William Shakespeare.
2005 - Er viel een gat in de lucht.
Project met toneelschoolstudenten.
2005 - Wie is van hout.
Bewerking van "One Flew Over The Cuckoo’s Nest".
2007 - Cruise entertainment.
KD Rederij.
2008 - Vossejacht.
Auteur: Hugo Claus.
2009 - Adel Blank.
Auteur: Alex van Warmerdam.
2010 - “En – En”.
Auteur: Koos Dam.
2010 - Pinoccio.
Auteur: Carlo Collodi.
Hoorspel met conservatorium studenten.
2011 - Happy End.
Auteur: Berthold Brecht.
2011 - Badslippers.
Auteur: John Graham.
2017 - Romeo en Julia.
Auteur: William Shakespeare.
2018 - Linquenda.
Auteur: Koos Dam.
2019 - Sisters.
Auteur: Koos Dam.
2020 - Een vrouw alleen.
Auteur: Dario Fo.
1998–2001 - Clownsprojecten.
I.s.m. Herman Verbeeck.
1991–2008 - Toneel Projecten.
I.s.m. Christiaan Nortier. O.a. "People in the sun".
Bekijk hier de lopende projecten.
"EN-EN".
EN-EN gaat over een vrouw die haar verhaal verteld. Haar gedachten springen van de hak op de tak. Schijnbaar is er geen logica in haar verhaal. Er zijn wetenschappelijke stellingen die natuurwetten bewijzen. Er zijn biologische observaties die dierlijk gedrag verklaren. Al die kennis maakt mensen soms overmoedig. Er is geen antwoord op het verdwijnen van iemands persoonlijkheid.
"Romeo en Julia" van William Shakespeare te regisseren in Babberich. Het project, met amateurtoneelspelers, was een "buitenkans" omdat het een openluchtvoorstelling betrof. De voorbereidingen (onder andere het bewerken van de toneeltekst) hebben in totaal anderhalf jaar in beslag genomen. In 2017 is "Romeo & Julia" met succes (5x) gespeeld op de binnenplaats van Kasteel HALSAF te Babberich.
In 2018 heeft dat geresulteerd in een nauwe samenwerking met deze groep. Samen hebben zij inmiddels één project gerealiseerd (LINQUENDA) en zijn ze nu (2019) bezig met het volgende project “Sisters”. Dit samenwerkings-initiatief draagt de naam "Dochters & Ko"
"Dochters & Ko(os) spelen "LINQUENDA".
LINQUENDA betekend zoveel als “Eens zullen wij deze grond, dit huis en deze geliefde moeten verlaten”. Oude man probeert zijn laatste verjaardag te vieren, dat moet toch lukken zou je denken.
Tekst : Koos Dam.
Spel : Iris Heusschen, Eline Koelmans, Danike Peters en Koos Dam.
Dochters & Ko(os) spelen “SISTERS”
Voor straf weggestopt in een klooster. Twee zusjes wonen na hun vrijlating samen in één en hetzelfde huis. Met hun aanwezigheid herinneren ze elkaar constant aan dat gezamenlijke verleden en komen ze nooit meer los van die geschiedenis. Ze kunnen niet zonder maar ook niet met elkaar.
Tekst : Koos Dam
Regie : Koos Dam
Spel : Eline Koelmans en Iris Heusschen
"SISTERS". première datum 27 maart 2019 te Utrecht.
Bekijk hier de lopende projecten.
- U bevindt zich hier:
-
Start
-
Toneelteksten
- Toneel en film